To, że w języku zdarzają się dwuznaczności (np. w zdaniu Profesor kazał jej przenieść swoją pracę – czyją? Jej czy profesora?) jest niezbędne do istnienia skutecznej komunikacji. Nieostrość znaczenia w języku jest gwarantem jego strukturalnej stabilności. Wyobraźmy sobie, co by się stało gdyby język naturalny był jak matematyka, która dla wielu filozofów (np. dla Leibniza) stanowiła wzór języka doskonałego, pozbawionego problemu błędnych interpretacji.
Na pewno zyskalibyśmy dużo na precyzji, bo wieloznaczności interpretacyjne w matematyce zdarzają się rzadko. Poświęcilibyśmy jednak stabilność. Wystarczy zmienić jeden symbol w wyrażeniu algebraicznym a jego wynik będzie zupełnie inny. Dobrym tego przykładem jest zmiana operacji potęgowania na odejmowanie:
z (2+3)^7
na (2+3)-7
Zależnie od jednego symbolu mamy zatem albo 78125 albo -2.
Język matematyki jest strukturalnie niestabilny. W podanym wcześniej dwuznacznym zdaniu różnica pomiędzy poszczególnymi interpretacjami nie była aż tak rażąca.
A ponieważ rzeczywista komunikacja rzadko odbywa się w warunkach idealnych (o ile coś takiego jest w ogóle możliwe) to precyzja, którą potencjalnie uzyskalibyśmy przez ścisłą formalizację języka, szybko ustąpiłaby miejsca katastrofalnym przekłamaniom informacji.
PS. Przykładem dwuznacznego równania matematycznego jest np. 48/2(9+3). W Internecie jest mnóstwo wątków, w których ludzie kłócą się o poprawne rozwiązanie a tymczasem problem tkwi w przyjętej konwencji notacji.
PS2. Więcej na temat strukturalnej stabilności języka można przeczytać w książce Bartosza Brożka „Granice Interpretacji”.
Źródełko zdjęcia: Photo by Antoine Dautry on Unsplash